Autoagresja – Samookaleczenie #zostanwdomu

„Człowiek potrzebuje człowieka aby być człowiekiem” Johannes Robert Becher             

Autoagresja – Samookaleczenie

To celowe uszkodzenia ciała, których intencją jest zadanie sobie fizycznego bólu, ale nie jest nim odebranie życia.

Bezpośrednią przyczyną samookaleczenia jest zazwyczaj poważny problem lub stresująca sytuacja, z którymi dana osoba sobie nie radzi, szuka więc sposobu na rozładowanie agresji, frustracji i napięcia.

Najczęstsza forma to nacinanie skóry za pomocą żyletki lub noża, scyzoryka, zdarzają się także oparzenia przy użyciu papierosów, zapalniczki, rozgrzanego przedmiotu, żrących substancji chemicznych, uderzanie głową o ścianę, drapanie się i wprowadzanie w skórę ostrych przedmiotów (szpilki, agrafki, pinezki, cyrkiel, nożyczki, pilnik do paznokci) lub szorowanie jej do krwi.

Samookaleczenie może być jednorazowym incydentem, dramatyczną reakcją w sytuacji bardzo silnego stresu, zwłaszcza jeśli zostanie wtedy zauważone, ale w wielu przypadkach staje się swego rodzaju nałogiem.

Objawy pojawiają się najczęściej między 12. a 14. rokiem życia, a średni czas utrzymywania się zachowań wynosi około 2 lata.

https://www.youtube.com/watch?v=jbY-tPE8Ljc

Samookaleczenia zwykle dokonywane są w stanie silnego emocjonalnego napięcia: poczucia smutku, lęku, złości, pustki, psychicznego bólu, który rozsadza człowieka od wewnątrz, wydaje się nie do zniesienia, nie wiadomo, co ze sobą zrobić, żeby nie zwariować. Fizyczne cierpienie odwraca uwagę od psychicznego, zagłusza go, wycisza emocje, daje uczucie natychmiastowej, choć dość krótkotrwałej ulgi. Działa tutaj też czysto biologiczny mechanizm: w sytuacji zranienia organizm produkuje endorfiny – substancje znieczulające i poprawiające nastrój.

Celem samookaleczeń nie jest więc odebranie sobie życia, lecz raczej utrzymanie się przy życiu przez uczynienie go bardziej znośnym. Niemniej ryzyko samobójstwa w przypadku osoby dokonującej samookaleczeń jest większe niż w przypadku osoby o gładkiej skórze, bo blizny wskazują na istnienie poważnych problemów, których następstwem może być targnięcie się na własne życie.

Specjaliści wyróżniają następujące motywy (niekoniecznie świadome) towarzyszące samookaleczeniom:

• złość w stosunku do siebie, poczucie winy, chęć ukarania siebie – jestem beznadziejny/a, do niczego, wszystko robię źle, brzydki/ brzydka, nienawidzę siebie i swojego ciała;
• potrzeba doświadczenia kontroli – chociażby nad własnym ciałem, jeżeli nad innymi aspektami rzeczywistości zapanować się nie da: rodziny nastolatków dokonujących samouszkodzeń charakteryzują się często symbiotycznymi więziami, silnymi mechanizmami kontroli;
• potrzeba odzyskania poczucia rzeczywistości w odpowiedzi na poczucie pustki i obojętności: czuję ból, więc jestem;
• chęć zwrócenia na siebie uwagi, nieme wołanie o pomoc, próba uzyskania pożądanych reakcji, gdy nie zna się innych skutecznych sposobów na zwrócenia uwagi, współczucie, zdobycia miłości;
• uzyskanie szacunku i pozycji w grupie przez wykazanie odporności na ból, zachowanie naruszające istniejące normy –„kozackie” ;
• sposób na radzenie sobie z przeżytą, ale nieprzepracowaną traumą, np. bycie ofiarą przemocy seksualnej (ale dotyczy to zdecydowanej mniejszości okaleczających się nastolatków).

    Polskie nastolatki, które w anonimowym badaniu ankietowym przyznały się do samookaleczeń, podawały najczęściej następujące ich powody:

• chłopcy – bez powodu (blisko 3/4!), brak akceptacji, problemy w szkole,
• dziewczęta – samotność (prawie połowa!), problemy w szkole, smutek.

Specjaliści wyróżniają następujące motywy (niekoniecznie świadome) towarzyszące samookaleczeniom:

• złość w stosunku do siebie, poczucie winy, chęć ukarania siebie – jestem beznadziejny/a, do niczego, wszystko robię źle, brzydki/ brzydka, nienawidzę siebie i swojego ciała;
• potrzeba doświadczenia kontroli – chociażby nad własnym ciałem, jeżeli nad innymi aspektami rzeczywistości zapanować się nie da: rodziny nastolatków dokonujących samouszkodzeń charakteryzują się często symbiotycznymi więziami, silnymi mechanizmami kontroli;
• potrzeba odzyskania poczucia rzeczywistości w odpowiedzi na poczucie pustki i obojętności: czuję ból, więc jestem;
• chęć zwrócenia na siebie uwagi, nieme wołanie o pomoc, próba uzyskania pożądanych reakcji, gdy nie zna się innych skutecznych sposobów na zwrócenia uwagi, współczucie, zdobycia miłości;
• uzyskanie szacunku i pozycji w grupie przez wykazanie odporności na ból, zachowanie  naruszające istniejące normy –„kozackie” ;
• sposób na radzenie sobie z przeżytą, ale nieprzepracowaną traumą, np. bycie ofiarą przemocy seksualnej (ale dotyczy to zdecydowanej mniejszości okaleczających się nastolatków).

Osoba szukająca ulgi psychicznej w zadawaniu sobie bólu fizycznego zazwyczaj odczuwa brak wsparcia ze strony najbliższych – gdy to się zmienia, zmienia się też jej zachowanie.

Gdzie szukać pomocy

Samookaleczanie się to w każdym przypadku powód do konsultacji z lekarzem psychiatrą.

Tel. 18 446 05 81 Bursa Szkolna w Starym Sączu

Tel. 800 100 100 to bezpłatna i anonimowa pomoc telefoniczna i online

Tel. (18) 446 13 60 Stary Sącz Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna

Tel. 18 449 04 94 Nowy Sącz SOIK Sądecki Ośrodek Interwencji Kryzysowej

Tel 18 446 20 70 Stary Sącz OPS Ośrodek Pomocy Społecznej

Opracowała; Halina Popiela