Dni Starego Sącza
OPIEKUN MGR BEATA NOBILEC, MGR EWA KUJAWA-SZURA, MGR KRZYSZTOF RUCHAŁA
W Bursie w Starym Sączu raz do roku odbywa się wyjątkowe święto, nasycone lokalnym dziedzictwem i tradycją. Dni Starego Sącza to okazja do zgłębienia historii miasta i integracji społeczności. W trakcie tego wydarzenia mieszkańcy oraz goście mają szansę uczestniczyć w różnorodnych atrakcjach, takich jak kiermasze rękodzieła, występy folklorystyczne, pokazy rzemieślnicze czy degustacje regionalnych smakołyków. To nie tylko święto tradycji, lecz także moment, kiedy wspólnota celebruje swoją tożsamość i kultywuje dziedzictwo Starego Sącza.
Informacje o bieżących akcjach w aktualnościach.
"INTERNACKIE DNI STAREGO SĄCZA" #zostanwdomu
"INTERNACKIE DNI STAREGO SĄCZA" zmierzają powoli ku końcowi. Tym razem chcielibyśmy Wam przybliżyć historię miejsca, które jest bardzo mocno związane ze Starym Sączem. Od kilkudziesięciu lat jest kojarzone z edukacją, wcześniej z wymiarem sprawiedliwości, a przez kilka wieków tętniło w tych murach życie religijne...
Klasztor franciszkanów i kościół klasztorny pw. św. Stanisława w Starym Sączu
Klasztor wraz z kościołem pw. św. Stanisława został ufundowany około 1280 r. przez Bolesława Wstydliwego na prośbę jego żony księżnej Kingi.
Budynek klasztoru, początkowo drewniany, został wzniesiony w zachodniej części miasta przy tzw. trakcie via magna. Przeznaczony był dla dwunastu braci. Wiemy, że w klasztorze działała szkoła dla kleru diecezjalnego i skryptorium czyli miejsce gdzie przepisywano księgi.
Najstarsze kroniki prowincji czesko – polskiej Zakonu Braci Mniejszych (oficjalna nazwa franciszkanów) podają, że w tym klasztorze w r. 1287 w święto Narodzenia Najświętszej Maryi Panny zebrała się kapituła prowincjalna. Prawdopodobnie w tutejszym klasztorze zmarł w 1289 r. i został pochowany, były spowiednik bł. Salomei, brat Wojciech.
W starosądeckim klasztorze zostało spisane na pocz. XIV w. ważne dzieło pt. „Żywot i cuda św. Kingi, księżnej krakowskiej”.
Po pożarze miasta w 1646 r. wybudowano jednokondygnacyjny klasztor murowany.
W latach 1686-1740 budynek klasztoru został podwyższony o kolejną kondygnację,
a mury zostały wsparte dobudowanymi szkarpami. W roku 1747 klasztor i cmentarz przykościelny otoczono murem.
W latach 1686-1740 budynek klasztoru został podwyższony o kolejną kondygnację,
a mury zostały wsparte dobudowanymi szkarpami. W roku 1747 klasztor i cmentarz przykościelny otoczono murem.
Przyległy do klasztoru niewielki, murowany kościół przyjął za patrona św. Stanisława – biskupa, którego Kinga darzyła szczególną czcią. Kościół posiadał dwuprzęsłowe sklepione prezbiterium i nawę pośrodku której stałą kolumna, a przy niej ołtarz. W 1 poł. XVII w. dobudowano z dwóch stron kościoła kaplice: Matki Bożej Różańcowej i św. Antoniego. Po zniszczeniach dokonanych przez Szwedów w czasie „potopu” powiększono prezbiterium kościoła oraz dobudowano trzecią kaplicę p.w. Świętych Rocha i Sebastiana.
W 1786 r. w kościele utworzono placówkę duszpasterską dla kolonistów niemieckich.
Klasztor i kościół zostały zlikwidowane w okresie józefińskim, kiedy Sądecczyzna znajdowała się pod zaborem austriackim. Klasztor został zamknięty na podstawie zarządzenia cesarza Franciszka I z dnia 19 października 1814 r. Dwaj ostatni żyjący franciszkanie zostali przeniesieni do klasztoru w Krośnie. Budynki kościoła i klasztoru oraz grunty zostały przejęte przez państwo.
W 1821 r. zarząd salinarny w Wieliczce zakupił od austriackiego urzędu administracyjno – gospodarczego (zwanego kamerą) spichlerz przyklasztorny z przeznaczeniem na skład soli. Kilka lat później skład soli zlikwidowano, a budynek zakupiły władze Starego Sącza z przeznaczeniem na magistrat, gdyż starosądecki ratusz spłonął w 1795 r. W r. 1834 w czasie epidemii cholery w budynku tym urządzono szpital dla dotkniętych tą chorobą zakaźną.
W latach 1854-1855 budynek dawnego klasztoru i kościół obniżono o jedną kondygnację oraz dokonano nowej aranżacji wnętrza. W budynkach umieszczono więzienie i sąd, najpierw powiatowy, a następnie grodzki, ten ostatni miał tu swą siedzibę aż do 1948 r. Od tego czasu budynki te są wykorzystywane na cele oświatowe (m.in. siedziba słynnego Zespołu Szkół Drzewno – Mechanicznych na tzw. „Pagorku”).
Do dnia dzisiejszego nie zachowały się niestety dokumenty klasztoru franciszkanów, przepadła również większość księgozbioru z biblioteki klasztornej. W zbiorach „Ossolineum” we Wrocławiu znajduje się opis budynku klasztornego z 1818 r. O pierwotnym przeznaczeniu budynków świadczy wmurowana w południową ścianę dawnego klasztoru tablica marmurowa z napisem w języku łacińskim i polskim.
Po dziś dzień w wielu starych kościołach na terenie Sądecczyzny i Podhala znaleźć można elementy sztuki sakralnej pochodzące ze starosądeckiego kościoła i klasztoru franciszkanów: w kaplicy św. Rocha w Starym Sączu (skrzydła XV-wiecznego tryptyku), w kościele św. Wawrzyńca w Nowym Sączu – Biegonicach (XVI–wieczny obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem), w kościele św. Jana Chrzciciela w Łącku (ołtarz główny z wizerunkami Matki Boskiej Szkaplerznej oraz św. Kingi i Bolesława Wstydliwego), w kościele parafialnym św. Katarzyny w Grybowie (późnobarokowe figury dwunastu apostołów), w kościele p.w. Znalezienia Krzyża Św. w Ochotnicy Dolnej (cztery ołtarze, w tym jeden z rzeźbionym krucyfiksem z XVII w., kolejny z obrazem św. Franciszka i dwa zdekompletowane), w starym kościele św. Mikołaja w Tylmanowej (boczny ołtarz św. Antoniego Padewskiego z XVIII w.) oraz w kościele św. Trójcy w Czarnym Dunajcu (dwa ornaty z XVIII w. i księgi, które ocalały z dawnej biblioteki klasztornej z XV i XVI w.).
Zdjęcie obrazu Czesława Lenczewskiego (1946 r.) przedstawiającego klasztor franciszkanów w Starym Sączu - fotografia ze zbiorów Archiwum Towarzystwa Miłośników Starego Sącza - zdjęcie zostało zamieszczone w "Almanachu Sądeckim" R. XVI Nr 1/2 (58/59)
Opracowal; Krzysztof Ruchała