ZNACZENIE ŚRODOWISKA WYCHOWAWCZEGO DLA MODELU WŁAŚCIWYCH ZACHOWAŃ #zostanwdomu

Zapraszam do lektury - refleksji jakie wartości i znaczenie mają poszczególne grupy wychowawcze  w procesie kształtowania osobowości młodego człowieka.

Halina Popiela

1. Znaczenie środowiska wychowawczego dla modelu właściwych zachowań

„Świat w którym żyjemy, jest światem wartości. Można wyróżnić wartości ekonomiczne, estetyczne, moralne, prawne, poznawcze i religijne. Wszystkie one tworzą system określany mianem sieci wartości. Życie samo w sobie stanowi proces realizowania określonych wartości. Człowiek nie może więc od wartości uciec, jest niejako skazany na ich realizację. Wybór wartości i zakres ich realizacji świadczy o wartościach uznawanych przez człowieka i decyduje o tym, czy jego życie będzie autentycznie ludzkie, czy też ulegnie degradacji. W jaki sposób człowiek rozpoznaje wartości, skąd ma pewność, że wybiera i realizuje te najbardziej pozytywne? Poznanie wartości dokonuje się w aktach emocjonalnych. To uczucie odsłania człowiekowi świat wartości i tylko one są do tego zdolne. Dzięki uczuciom człowiek doświadcza istnienia jakiejś wartości, wie jaka to wartość i potrafi ją zhierarchizować. Im wyższa jest wartość tym głębsze zadowolenie człowieka z tego, że w niej uczestniczy. Emocje nie tylko pozwalają człowiekowi
w poznawaniu wartości, lecz także są podstawą możliwości realizacji wartości[1]”.

Rodzina dla modelu właściwych zachowań.

Pierwszorzędowa instytucja wychowania. O jej roli – jako naturalnego środowiska wychowawczego świadczy fakt, że stanowi pierwsze źródło przekazu symbolicznego.
„To właśnie w rodzinie dziecko powinno czuć się bezpiecznie, akceptowane i kochane. Walory wychowawcze środowiska rodzinnego wyznacza kultura ogólna i pedagogiczna obojga rodziców, która wyraża się m.in. w postaciach wychowawczych i stosowanych metodach[2]”. To od opiekunów (rodziców) dziecko uczy się od pierwszych kroków wyrażania uczuć, myśli, odpowiednich reakcji, zachowań, pierwszych norm postępowania i wdrażania do funkcjonowania w oczekujących je rolach społecznych. Jan Paweł II określił rodzinę jako podstawowy i pierwszy przejaw wymiaru społecznego osoby, kolebkę życia i miłości, w której człowiek się rodzi i wzrasta[3]”. „Rodzice muszą sami być dobrze wychowani, ażeby wychowywać- sami też wciąż muszą się wychowywać ażeby wychowywać. Tylko pod takimi warunkami, przy takiej postawie wewnętrznej proces wychowania może być owocny[4]”.

„Proces uspołecznienia dziecka polega na identyfikacji, głównie z rodzicami,
a także na internalizacji, czyli przejęciu za swoje wymagań i potrzeb najbliższego otoczenia. Wzory zachowania i style interakcji wyniesione z rodziny zostają w oparciu
o mechanizm generalizacji przenoszone przez dziecko na inne rodzaje sytuacji i stosunków interpersonalnych[5]”. „Obserwując rodziców i swoje rodzeństwo młody człowiek uczy się również podstawowych sposobów reagowania wobec pojawiających się wydarzeń i osób. W wyniku naśladownictwa najbliższych nabywa umiejętności rozwiązywania trudności, nawiązywania kontaktów z innymi ludźmi, a także przedstawienia własnego punktu widzenia i osiągania zamierzonych celów[6]”. „Wychowanie pojmowane jest obecnie jako kształtowanie osobowości dziecka, a nie na przykład wymuszanie posłuszeństwa wobec rodziców poprzez dawanie dzieciom nakazów i zakazów. Ukształtowane pod wpływem zmian cechy współczesnej rodziny, takie jak: pogłębiona więź łącząca jej członków, specyficznie rozumiana funkcja wychowawcza, wysoka pozycja dziecka w rodzinie, są związane z tym, że rodzice i dziadkowie zaczęli wyrażać większą chęć uszczęśliwiania swoich dzieci oraz takiego ich wychowywania, aby były w przyszłości przygotowane do dorosłego życia w społeczeństwie. Wychowujący rodzice traktują swe role w sposób bardziej świadomy, zasadniczy, a nie okazjonalny, widzą ich rangę wśród innych ról małżeńskich i rodzinnych. Celem wychowania przestało być narzucanie wychowankowi wzorów zachowań. Obecnie jest nim pełne, bezkonfliktowe włączenie go w życie społeczne i dlatego dawne metody autorytarnego wychowania ustępują miejsca metodom demokratycznym, nastawionym na indywidualność dziecka, wykorzystującym
w większym zakresie wyniki psychologicznej i pedagogicznej wiedzy o prawidłowym przebiegu procesu wychowania. Cechą charakterystyczną współczesnej rodziny jest koncentrowanie uwagi na dziecku, zaspokojeniu jego potrzeb, zainteresowań, wspomaganie rozwoju, indywidualnych uzdolnień. Rodzina, mając szerokie możliwości oddziaływania na osobowość dzieci, może formować te cechy człowieka, które przyczyniają się do ukształtowania świadomości wychowawczej. Może ona zatem kształtować hierarchię wartości, w której ważne miejsce zajmują wartości rodzinne
i wychowanie, kształtować odpowiedzialność rodzicielską, między innymi poprzez rozmowy z nastolatkami i własny przykład trwałego i wiernego sobie małżeństwa, pobudzać zainteresowanie tematem wychowania, na przykład w zabawie, pobudzać czujność i wrażliwość wychowawczą, na przykład podczas opieki dziecka nad młodszym rodzeństwem czy poprzez własny przykład troskliwego rodzicielstwa[7]”

https://www.youtube.com/watch?v=1EmRtqqiYTo

DKA - Nie zapomnij skąd jesteś (Pamiętaj gdzie jest Twój dom) - YouTube www.youtube.com Sprawdz nowy singiel "Nie idziemy spać" https://www.youtube.com/watch?v=mculS9kHXN8 v#rybnik #knurow #Gliwice - moje 3 miasta! Sprawdź nowy singiel 'Zatańcz ...

Internat jako środowisko wychowawcze dla modelu właściwych zachowań

Dobry internat powinien spełniać rolę drugiego domu, w którym wychowankowie mieszkają, uczą się, uczestniczą w życiu społecznym i kulturowym, przygotowywani są do pełnienia ról społecznych. Ogromną rolę w procesie wychowania internatowego spełnia kadra pedagogiczna. Praca w internacie wymaga pełnej konsekwencji w postępowaniu. Każdy wychowawca powinien się ciągle dokształcać, zdobywać wiedzę o człowieku, analizować swoje postępowanie, poznawać wychowanków, orientować się w przemianach zachodzących w naszym życiu społeczno – politycznym. Celem wychowawczym Internatu Międzyszkolnego w Starym Sączu jest wychowanie młodzieży która:

• zna historię swojego internatu, rozumie doniosłość tradycji i współczesnych osiągnięć internatu,
• zna historię miasta i regionu oraz dziedzictwo kulturowe Europy i świata,
• umie samodzielnie i krytycznie myśleć, potrafi odróżnić dobro od zła oraz oprzeć się presji rówieśników, mody i negatywnym zachowaniom,
• zdobyła umiejętność pracy w zespole, przedsiębiorczości, wykazywała inicjatywy,
• potrafi zaprezentować i obronić swoje zdanie, szanując tych którzy mają odmienne poglądy,
• umie rozwiązywać problemy w sposób twórczy,
• planuje i organizuje swój rozwój intelektualny, duchowy i fizyczny stale doskonali swoją osobowość, umie rzetelnie pracować, jest zaradny i odpowiedzialny,
• zna siebie umie wyeksponować swoje dobre i mocne strony,
• jest kulturalny, zdyscyplinowany, obowiązkowy,
• przestrzega zasad dobrych obyczajów, dostrzega potrzeby innych.

„Wychowanie ma być spotkaniem wychowawcy z wychowankiem w jego niepowtarzalnym fakcie bycia sobą[8]”. „Wychowanie ma w konsekwencji służyć realizacji projektu osobowości, sensu życia, pomóc wychowankowi podążać do określenia własnej tożsamości, rozwijać własne człowieczeństwo, a także przyczyniać się do rozwoju duchowo – ideowego opartego na wartościach. Wychowanie, najogólniej ujmując, dotyczy wprowadzenia młodego człowieka w dorobek przeszłości z równoczesnym przygotowaniem do życia w rzeczywistości społecznej, ale także do jej współtworzenia.
W wychowaniu następuje zatem odwołanie się do tradycji, akcentowania wartości trwałych a równolegle otwartości na zmiany[9]”. „Pod opieką wychowawców w internacie wychowankowie spędzają sporą część dnia. W tym czasie internat wspiera opiekunów w wypełnianiu ról rodzicielskich dlatego staje się faktycznym opiekunem i rzecznikiem interesów wychowanka podczas jego pobytu w placówce.

W przekonaniu Z.B. Gasia wychowanie jest procesem wspomagania wychowanka
w rozwoju, ukierunkowaniem na osiągnięcie przez niego dojrzałości w czterech sferach: fizycznej, psychicznej, społecznej i duchowej. Tak pojmowany kontakt wychowawczy angażuje zarówno wychowanka, jak i wychowawcę, pozostających ze sobą w osobowej relacji i współdziałających w osiąganiu celów wychowawczych[10]”. 

Znaczenie środków masowego przekazu dla modelu właściwych zachowań

„Żyjemy w czasach, w których środki masowego przekazu wdzierają się w życie codzienne człowieka, narzucają mu swoją wszechobecność wszędzie: w domu, na ulicy,
w szkole, środkach komunikacji, w miejscach pracy i odpoczynku. Odizolowanie się, ucieczka przed ich oddziaływaniem jest dla uczestnika określonej społeczności nierealne. Atrakcyjność treści przekazywanych przez mass media skłania raczej do ich poszukiwania niż rezygnacji. Przez olbrzymi zasięg oddziaływania oraz różnorodność przekazywanych treści środki masowego przekazu dysponują ogromną siłą kształtowania osobowości człowieka. Kształtowanie to jest z reguły ukierunkowane. Zarówno prasa, jak i radio czy telewizja korzystają z grona licznych ekspertów ze wszystkich dziedzin. Komentarze rzeczoznawców stają się poglądami odbiorcy wówczas, gdy wcześniej nie ukształtował on sobie własnych lub gdy jego sposób spostrzegania i oceny problemów podważony został siłą fachową argumentacji. Świadomość ogromnego oddziaływania środków masowego przekazu zobowiązuje do sterowania tym potencjałem wpływu w imię interesu społecznego. Media elektroniczne stanowią dziś integralną część codziennego życia rodziny. Media w dużej mierze kształtują poglądy i postawy przez podsuwanie określonej wiedzy o świecie i przez lansowanie pewnych wartości[12]”. „Środki masowego przekazu: telewizja, prasa, internet mogą pełnić funkcję dydaktyczno – wychowawczą, wywierają olbrzymi wpływ na rozwój intelektualny i moralny, przyspieszają okres dojrzewania. Środki masowego przekazu są niezwykle cenne. Wśród mediów, które celowo
i bezpośrednio kształtują świadomość wychowawczą, na uwagę zasługują książki
o charakterze poradników (literatura popularnonaukowa), czasopisma przeznaczone dla młodzieży, strony internetowe i fora dla młodzieży oraz programy telewizyjne. Wśród książek popularnonaukowych specyficzne miejsce zajmuje książka mająca charakter poradnika. Realizuje on zadania kształcące (oświatowe i wychowawcze) wobec określonego adresata (czytelnika). Według Adama Lepy prasa jest najbardziej pedagogicznym środkiem komunikowania masowego. Podejmuje ona często tematy, których nie ma w innych mediach, jest najwłaściwszym kanałem przekazu tych informacji, które są uznawane za użyteczne jedynie w pewnej grupie, w danej społeczności czy środowisku[13]”.

Znaczenie kościoła dla modelu właściwych zachowań w procesie wychowania

Bardzo ważną rolę w pomocy rodzinie w dziedzinie wychowania odgrywa kościół. „Działalność bowiem kościoła, zwana duszpasterstwem, ma charakter pedagogiczny i jest kontynuacją pedagogii Bożej. Kościół ma wspomagać rodzinę w wypełnieniu funkcji religijnej. Kościół jest powołany nie tylko do pomocy rodzicom w ich osobistym uświęceniu, ale również do pomocy im w wychowaniu religijnym dzieci[14]”. „Celem pedagogizacji kościoła, parafii jest bezpośrednia i pośrednia pomoc rodzicom w ich oddziaływaniach wychowawczych przez podniesienie stopnia ich refleksyjności, wzbogacenie świadomości pedagogicznej, co w konsekwencji poprawia funkcjonowanie rodziny pod względem wychowawczym. Pedagogizacja rodziców polega więc na dostarczeniu rodzicom fachowej wiedzy na temat świadomego wychowania dzieci. Rodzice powinni uczyć się mądrze wychowywać swoje dzieci, by wyrosły na odpowiedzialnych ludzi[15]”. „Według zaleceń wychowawczych Kościoła, rodzice winni przekazywać dzieciom konstruktywne i optymistyczne spojrzenie na swoją rolę w życiu, aby wiedziały, po co żyją, jakie mają zadania, aby mogły odnaleźć nie tylko właściwy sposób na spędzenie wolnego czasu, ale też i swoje powołanie. Przykład rodziców, ich szacunek dla podstawowych wartości, ich autentyczne zaangażowanie w pracę domową, zawodową i społeczną, to czym się rodzice interesują, o czym rozmawiają przy stole – to samo niejako udziela się dzieciom bez specjalnych zamierzeń dydaktycznych, wprowadza je w sedno chrześcijańskiego życia i niesie poczucie ważności każdego ich działania[16]”. „Informacja tylko o dziecku jest zaledwie cząstką wiedzy, jakiej wymaga wychowanie potomstwa. Dziecko jest często takie, jakimi widzą je jego rodzice. Dlatego znajomość samych siebie u rodziców jest ważna dla prawidłowego wychowania dziecka. W swoich działaniach rodzina powinna współpracować z innymi środowiskami wychowawczymi, pamiętając przy tym, że mają one współdziałać na zasadzie pomocniczości. Dziecko przenosi swoje rodzinne doświadczenia na grunt innych społeczności. Odpowiednio przygotowane dziecko bez problemu porozumie się z rówieśnikami, gdyż łatwo potrafi zaakceptować innych wokół siebie. Dla rozwoju religijnego dziecka ważne znaczenie ma modlitwa rodzinna, w której biorą udział rodzice i dzieci, gdyż to w niej Chrystus obiecał swą obecność. Poza modlitwą istotne znaczenie ma też stopniowe wprowadzanie dziecka w uczestnictwo we Mszy świętej, oraz uczynki miłości i dobroci wobec innych ludzi,
a także rozmawianie o religii i Bogu. Odpowiedzialne wychowanie wymaga nie tylko wyznaczenia właściwych celów (nauczyć się dojrzale myśleć i dojrzale kochać), lecz wiąże się również z wymogiem konsekwentnego stosowania odpowiednich metod wychowawczych. Wychowanie religijne jest podstawą wychowania moralnego, ponieważ moralność to zgodność dobrowolnego postępowania nie tyle z przyjętymi w danej społeczności zwyczajami czy normami – ponieważ te mogą być niemoralne – ale
z rozumną naturą człowieka uzgodnioną z prawdziwie ostatecznym celem życia ludzkiego. Szczególnym czasem do przepowiadania Słowa Bożego są rekolekcje. Przeprowadzane są one zwykle w okresie Wielkiego Postu i Adwentu. Prowadzenie rekolekcji powierza się kapłanom odznaczającym się głębokim życiem wewnętrznym i znajomością problemów współczesnego człowieka. Wierni są zachęcani także do udziału w rekolekcjach zamkniętych, przeznaczonych np. dla maturzystów, ministrantów, nauczycieli, jak też rodziców. Doskonałą okazją do podjęcia tematyki rodzinnej w ramach Mszy świętej są przeżywane w ciągu roku liturgicznego uroczystości związane z życiem rodzinnym, jak np. uroczystości Bożego Narodzenia i Paschy, Świętej Rodziny, uroczystość św. Józefa, uroczystość Zwiastowania itd. Głoszenie prawdy o małżeństwie i rodzinie, szacunku do życia ludzkiego od początku do końca, czystości oraz wychowanie do miłości. Ważną dziedziną działalności kościelnej na rzecz kształtowania kultury wychowawczej rodziców jest działalność katolickich poradni rodzinnych. Na jakość poradnictwa składają się trzy elementy: doradcy, ich przy gotowanie specjalistyczne i umiejętność dobrego kontaktu interpersonalnego; zaangażowanie księży, zwłaszcza opiekunów katolickich poradni małżeńsko – rodzinnych i dekanalnych duszpasterzy rodzin. Poradnictwo małżeńsko – rodzinne stosuje następujące formy interwencji: informacja, instruktaż, pouczenie, skierowanie do odpowiedniej instytucji lub lektury, mediację, poradę indywidualną, poradę grupową, konsultację[17]”.