Bursa Szkolna w Starym Sączu
ul. Daszyńskiego 19, 33-340 Stary Sącz
tel. 18 446 05 81, e-mail: biuro@bursastarysacz.pl
tel. 18 446 05 81, e-mail: biuro@bursastarysacz.pl
Komunikaty
Tradycje i zwyczaje Świąt Bożego Narodzenia.
Spokoju i radości, tylko miłych gości! Smacznej Wigilii i całusów moc - w tę najpiękniejszą w roku noc! Szczęścia kilogramów, ze śniegu bałwanów! Życzliwych ludzi wokół, żadnej łezki w oku, przyjaciół jakich mało. Przez życie idźcie śmiało! Niech miłość bez ustanku Cię dotyka.
A w Nowym Roku szczęście spotyka!
Boże Narodzenie jest świętem upamiętniającym narodziny Jezusa Chrystusa, które obchodzimy 25 grudnia. Święta Bożego Narodzenia poprzedzone są Wigilią, obchodzoną 24 grudnia.
BOŻE NARODZENIE – HISTORIA
Historia Bożego Narodzenia sięga IV w n.e. ze względu na fakt, że dokładna data urodzin Chrystusa nigdy nie została poznana. Ponadto pierwsza wzmianka o wyróżnieniu przez chrześcijan dnia Narodzenia Pańskiego pojawiła się w kalendarzu w roku 354.
Niektóre źródła, w tym Deposito Martyrum (wykaz świąt Rzymskiego Kościoła), podają, że Chrystus przyszedł na świat osiem dni przed styczniowymi kalendami w Betlejem. W ten sposób w chrześcijańskiej tradycji Wigilia upamiętnia agape, czyli pierwszą ucztę chrześcijan, którzy chcieli w ten sposób uczcić wieczerzę Pańską.
BOŻE NARODZENIE – TRADYCJE
Święta Bożego Narodzenia już za osie dni to wyjątkowy czas dla całej rodziny charakteryzuje się dużą liczbą tradycji. Czy na pewno wiesz, skąd wzięły się powszechnie kultywowane zwyczaje?
WIGILIA
Święta Bożego Narodzenia to głównie wieczerza wigilijna. Słowo "wigilia" pochodzi od łacińskiego "vigiliare" i oznacza "nocne czuwanie". Okres przed świętami to adwent (łac. adventus). W tradycji chrześcijańskiej chodzi o czas oczekiwania na powtórne przyjście Chrystusa. Trwa on od 23 do 28 dni, rozpoczyna się w pierwszą niedzielę po uroczystości Chrystusa Króla. Tego wieczoru cała rodzina zasiada przy świątecznie nakrytym stole i celebruje nadchodzące święta Bożego Narodzenia.
BARWY ŚWIĄT BOŻEGO NARODZENIA
Święta Bożego Narodzenia kojarzą się nam z dwoma kolorami: zielonym i czerwonych.
W tych barwach najczęściej przygotowywane są ozdoby świąteczne. Zieleń to symbol nadziei i wierności, natomiast czerwień to symbol krwi Chrystusa
WOLNE MIEJSCE DLA NIESPODZIEWANEGO GOŚCIA
Zanim siadamy przy wigilijnym stole, trzeba zadbać o odpowiedni wystrój i nakrycia. Tych ostatnich powinno być o jedno więcej niż liczba gości. Dlaczego dodatkowe miejsce przy świątecznym stole? Symbolizuje ono pamięć o tych, którzy nie mogą spędzić tegorocznych świąt razem z nami. Bywa i tak, że przygotowywane jest z myślą o zmarłym członku rodziny.
PIERWSZA GWIAZDKA
Według Pisma Świętego (Ewangelia wg św. Mateusza) to Gwiazda Betlejemska doprowadziła trzech króli (Kacpra, Melchiora i Baltazara) do Betlejem. Na pamiątkę tego wydarzenia z niecierpliwością wyczekujemy pierwszej gwiazdki na niebie - symbolizuje ona początek celebrowania świąt Bożego Narodzenia.
CHOINKA
Nieodłącznym kulturą świąt Bożego Narodzenia jest choinka. Początkowo świąteczne drzewko nazywano hailekrystem. Zwyczaj jego zdobienia przyszedł do nas z Niemiec, choinki zaczęliśmy dekorować dopiero na przełomie XVIII i XIX. Choinkę powinno się ubierać dopiero 24 grudnia. Jej poszczególne elementy także mają swoją symbolikę: światełka to znak przyjścia Chrystusa na świat, ozdoby są symbolem łaski Bożej, łańcuch to symbol węża-kusiciela, a jabłka - grzechu.
Zwyczaj zdobienia choinki przez długi czas nie był aprobowany przez przedstawicieli Kościoła Katolickiego, którzy za symbol Narodzenia Pańskiego uznawali szopkę. Zmieniło się to pod koniec XIX wieku. Dzisiaj w katolickich domach dominują raczej drzewka świąteczne.
LICZBA POTRAW
Według jednej z tradycji na świątecznym stole powinna znaleźć się nieparzysta liczba potraw, co zaprzeczałoby zwyczajowi, według którego symbolem jest liczba dwanaście.
Aleksander Bruckner w słowniku etymologicznym języka polskiego pisał, że wieczerza chłopska składała się z pięciu lub siedmiu potraw. Bogatsi, a więc przedstawiciele szlachty, przygotowywali na świąteczny stół dziewięć potraw, natomiast arystokraci - jedenaście. Siedem to symbol dni tygodnia, zaś dziewięć oznacza liczbę chórów anielskich. Liczba dwanaście okazała się wyjątkiem od reguły, jednak jej symbolika jest równie ważna - chodzi bowiem o dwunastu apostołów.
Aleksander Bruckner w słowniku etymologicznym języka polskiego pisał, że wieczerza chłopska składała się z pięciu lub siedmiu potraw. Bogatsi, a więc przedstawiciele szlachty, przygotowywali na świąteczny stół dziewięć potraw, natomiast arystokraci - jedenaście. Siedem to symbol dni tygodnia, zaś dziewięć oznacza liczbę chórów anielskich. Liczba dwanaście okazała się wyjątkiem od reguły, jednak jej symbolika jest równie ważna - chodzi bowiem o dwunastu apostołów.
SIANKO POD OBRUSEM
Garstka siana pod obrusem to symbolem żłobka, w którym leżało Dzieciątko Jezus. Domownicy mogą też spróbować wyciągnąć źdźbło siana spod obrusa. Ten, który wyciągnie najdłuższe, będzie cieszył się największym szczęściem i powodzeniem w nadchodzącym roku.
Dzielenie się opłatkiem
Cały rytuał wigilijny w polskiej tradycji zaczyna się od łamania opłatka – dawniej zwany mgiełką, upieczony w żelaznej formie z mąki pszennej i wody. Ta czynność jest charakterystyczna dla Polski, ale przypomina podobny rytuał starochrześcijański. W czasie początków kościoła przy odprawianiu mszy świętej konsekrowano płaskie chleby ofiarne i płytki chlebowe, które były łamane w ceremonialny sposób i podawane wierzącym jako komunia. Wspólnoty religijne w Boże Narodzenie zwykły dzielić się tzw. eulogiami, czyli identycznymi formą chlebami, ale niekonsekrowanymi i nieużywanymi w obrzędzie Eucharystii. Eulogie były rozdawane wiernym, którzy przyjmowali je ku chwale narodzonego Jezusa jako znak braterstwa i miłości chrześcijańskiej. Za panowania Karola Wielkiego, czyli w połowie IX w., w kościołach leżących w Europie Zachodniej zmieniono pieczywo sakralne używane podczas mszy. Nowe było zdecydowanie bardziej zbliżone do opłatków spotykanych przez nas dzisiaj. Po rozłamie Kościoła w 1054 roku opłatek znany dziś definitywnie zapisał się w obrzędy mszy świętej łacińskiej. W średniowiecznej Europie produkcją opłatków zajmowały się klasztory. Prym wiódł zakon Benedyktów w Cluny.
Zwyczaj ten pochodzi z początków XIX wieku. Dzielenie się opłatkiem, jest symbolem wyrażenia wdzięczności i znakiem przebaczenia dawnych win. Dawniej oprócz tradycyjnych opłatków, wytwarzanych z przaśnego ciasta, chleba i wody, były również kolorowe opłatki. Tymi ostatnimi dzielono się ze zwierzętami. Kultywowanie tego zwyczaju miało je chronić od zapadania na rozmaite choroby.
ŚPIEWANIE KOLĘD
Po wieczerzy wigilijnej nie może zabraknąć wspólnego śpiewania kolęd. Pierwsza polska kolęda pochodzi z roku 1424 - mowa tutaj o "Zdrów bądź królu anielski".
Z XV wieku pochodzi również popularna "Anioł pasterzom mówił". Zbiory kolęd i pastorałek publikowano w książeczkach, zwanych kantyczkami. Najwięcej bożonarodzeniowych pieśni powstało na przełomie XVII i XVIII wieku.
Opracowali: Marta Cebula
Krzysztof Ruchała
Bibliografia: