HISTORIA STAREGO SĄCZA

Przeszłość Starego Sącza sięga czasów zamierzchłych, pierwszego okresu naszej państwowości. Pierwszą historyczną datą na jaką zwykł się powoływać Stary Sącz to rok 1257 (chociaż były i wcześniejsze), w którym to książę krakowsko – sandomierski Bolesław zwany Wstydliwym jako zastaw za posag wniesiony do Polski przez księżniczkę węgierską Kingę, zapisał jej Ziemię Sądecką obejmującą tereny w trójkącie: Biecz – Limanowa – Podoliniec  (na terenie dzisiejszej Słowacji). Właśnie tu w centralnym miejscu trójkąta na dogodnym szlaku handlowym, po drodze do rodzinnych Węgier – Pani tych ziem Kunegunda lokuje dwa klasztory o regule franciszkańskiej męski i żeński (o regule Św. Klary). Od tego momentu Stary Sącz staje się ważnym ośrodkiem na tej niezbyt gęsto zaludnionej połaci Rzeczpospolitej. Jako miasto znajdujące się pod jurysdykcją klasztoru, żyło i rozwijało się u jego boku, przeżywało wzloty i upadki, cierpiało najazdy Tatarów i innych nacji, a także wojny domowe. Po aneksji dokonanej przez Austrię w r. 1770 i przyłączeniu Starego Sącza do tej monarchii, decyzją ówczesnego cesarza Józefa II odebrano Klaryskom władztwo nad miastem i okolicznymi wsiami. W 1782r. kasacji uległy również oba klasztory franciszkańskie. Męski klasztor już nigdy nie podniósł się. Klaryski przetrwały do dnia dzisiejszego. Mimo grabieżczej działalności, jakiej poddany został klasztor i przyległa świątynia, zachowały się w nich ogromne skarby kultury od średniowiecza po czasy współczesne.  

Ważniejsze daty historyczne z przeszłości Starego Sącza:

1257 r. Książę Bolesław Wstydliwy nadaje Ziemię Sądecką swej żonie Kindze

1280 r. W Starym Sączu Kinga zakłada dwa klasztory franciszkańskie

1292 r. Śmierć Kingi w tutejszym klasztorze

1604 r. Budowa zespołu klasztornego przez Jana di Simoni

1683 r. Spotkanie w Starym Sączu króla Jana III Sobieskiego z ukochaną żoną Marysieńką

1795 r. Wielki pożar miasta                  

1815 r. Kasata klasztorów franciszkańskich

1876 r. Budowa linii kolejowej Tarnów – Leluchów

1903 r. Powstanie seminarium nauczycielskiego

1910 r. Włączenie samodzielnej gminy Neüdorfel (Podmajerz) do miasta

1948 r. Powstanie Towarzystwa Miłośników Starego Sącza

1954 r. Uznanie centrum Starego Sącza za historyczny zabytek urbanistyczny

1954 r. Otwarcie Muzeum Regionalnego (Dom na Dołkach)

1970 r. Stary Sącz Mistrzem Gospodarności w PRL

1999 r. Wizyta Ojca św. Jana Pawła II i kanonizacja bł. Kingi

Znane osoby związane ze Starym Sączem

Św. Kinga (Kunegunda) – córka króla Węgier Beli IV i żona księcia sandomierskiego Bolesława Wstydliwego (spoczywa w kościele klasztornym w Starym Sączu)

Jadwiga Kaliska – żona króla Władysława Łokietka, królowa Polski (spoczywa w kościele klasztornym w Starym Sączu)

Ks. Leopold Kmietowicz – przywódca powstania chochołowskiego

Ada Sari (właściwie Jadwiga Szayer) – śpiewaczka operowa

Czesław Lenczowski – artysta malarz

Seweryn Udziela – etnograf

Jan Joachim Czech – nauczyciel, poeta, kompozytor

Henryk Barycz - historyk

Ks. Józef Tischner - filozof

Katarzyna Zielińska – aktorka

Zabytki Starego Sącza

- Zespół klasztorny Klarysek

- Kościół św. Elżbiety

- Kaplica św. Rocha (stary cmentarz)

- Zabudowania dawnego klasztoru Franciszkanów (tzw. „Pagorek”)

- Dom na Dołkach – obecnie siedziba Muzeum Regionalnego

- Synagoga

- Budynek Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych przy ul. Daszyńskiego (dawne Seminarium Nauczycielskie)

Czy wiesz, że…

- Na terenie Starego Sącza nakręcono w 1983 r. film fabularny pt.: „Wakacje z Madonną”

- Stary Sącz przez mieszkańców okolicznych miejscowości jest nazywany Bryjowem

- Od 1974 r. w mieście odbywa się Starosądecki Festiwal Muzyki Dawnej

Opracował; Krzysztof Ruchała